Ο Ναός του Αβαίου Απόλλωνος εις το φως

Θεμέλια Ναού Αβαίου Απόλλωνα

«Οι Πέρσες έφτιαχναν τα πάντα στην έρημο» έγραψε ο Ηρόδοτος. Αυτό περιλαμβάνει και την αρχαία πόλη των Αβών στην Φωκίδα, που είχε «έναν μεγάλο ναό του Απόλλωνα……. καθώς και μαντείο». Σε αντίθεση με το φημισμένο μαντείο των Δελφών που το προστάτευε ο ίδιος ο θεός Απόλλωνας πετώντας πέτρες στους επιτιθέμενους, το μαντείο των Αβών κάηκε ολοσχερώς.

Ίσως γι’ αυτό τον λόγο το μαντείο των Αβών ξεχάστηκε με την πάροδο του χρόνου, παρόλο που ο Ηρόδοτος το αναφέρει μαζί με τα εξίσου σημαντικά μαντεία της αρχαιότητας, τους Δελφούς και της Δωδώνης. Για αιώνες, τα αρχαία ερείπια κοντά στο  χωριό Καλαπόδι στην κεντρική Ελλάδα είχαν θεωρηθεί ως απομεινάρια της αρχαίας πόλης των Αβών, αλλά η ιστορία τους παρέμενε ένα μυστήριο.

Οι ανασκαφές που ξεκίνησαν στην περιοχή από το 2004 από μια διεθνής ομάδα αρχαιολόγων με επικεφαλής τον Wolf-Dietrich Niemeier, διευθυντή της Γερμανικής Αρχαιολογικής Σχολής των Αθηνών, επιβεβαίωσαν αυτό που καιρό τώρα οι αρχαιολόγοι υποπτεύονταν. Η ομάδα του Niemeir έφερε τον ναό στο φως και οι αρχαιολόγοι πραγματικά παραληρούν από τα ευρήματα.

Οι δύο νέοι ναοί στο Καλαπόδι δίνουν την ευκαιρία για την αποκάλυψη ιστορικών πληροφοριών  και γεγονότων που άλλα σπουδαία μαντεία της Ελλάδας δεν μπορούν πια να προσφέρουν. Στην Ολυμπία και στους Δελφούς, οι βασικές αρχαιολογικές ανασκαφές έλαβαν χώρα πριν έναν αιώνα. Έγιναν χωρίς την σημερινές επιστημονικές αρχές και μεθόδους, ενώ δεν έλαβαν υπόψη τους ή υποτίμησαν μερικά από τα μικρότερα στρώματα, θραύσματα και φυτικά υπολείμματα (σπόροι). Το γεγονός ότι το Καλαπόδι ανακαλύφθηκε τόσο αργά σημαίνει ότι η αρχαιολογική ομάδα είχε στην διάθεσή της τις πιο σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους ώστε να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.

Μνημεία Μακροχρόνιου Μίσους

Αναπαράσταση της δυτικής πρόσοψης
 του Ναού του Αβαίου Απόλλωνα

Οι ανασκαφές που έχουν μέχρι στιγμής διεξαχθεί  έδειξαν ότι οι κάτοικοι των Αβών δεν έκτισαν πάνω στον νότιο κομμάτι του ναού. Τα ιερά κτίρια που βρίσκονταν εκεί είχαν κατασκευαστεί από τους Πέρσες, ενώ σύμφωνα με τον γεωγράφο Παυσανία (2^ος αι. π.Χ.), «παρέμειναν ως μακροχρόνια μνημεία μίσους», υποδεικνύοντας την έχθρα με τους Πέρσες.

Παρόλο που οι ανασκαφές συνεχίζονται ακόμα, με την χορηγία του ιδρύματος Gerda Henkel, οι αρχικές ανακαλύψεις δείχνουν ότι κάτω από τα θεμέλια των ναών της πόλης υπάρχει μια σειρά από πρωιμότερες χρονικά κατασκευές που χρονολογούνται μέχρι την μυκηναϊκή περίοδο (πριν το 1200 π.Χ.). Αυτές οι ανακαλύψεις αποδεικνύουν ότι το Καλαπόδι μπορεί να αποτελέσει το κλειδί για την αποκρυπτογράφηση των μυστικών των «Σκοτεινών Χρόνων», που ήρθαν μετά την πτώση του Μυκηναϊκού πολιτισμού και πριν την έναρξη της κλασσικής αρχαιότητας.   

Σε έναν παλαιότερο ναό της Ύστερης Γεωμετρικής περιόδου (800 π.Χ.) οι αρχαιολόγοι ξαφνιάστηκαν όταν αποκάλυψαν μια τοιχογραφία, που απεικόνιζε σκηνή μάχης, της οποίας ο δημιουργός είχε εφαρμόσει την τεχνική που συναντάμε στις τοιχογραφίες των μυκηναϊκών παλατιών.

Χάρτης της περιοχής

Ο ναός και το μαντείο των Αβών ήταν σημεία μεγάλης σπουδαιότητας για ολόκληρη την γεωγραφική περιοχή της Φωκίδας και ιδιαίτερα για τους κατοίκους της. Περικυκλωμένοι από εχθρούς, τους Θεσσαλούς από τον βορρά και τους Θηβαίους από τον νότο, αντιμετώπιζαν έναν συνεχή κίνδυνο: στον νότο, οι Δελφοί παρόλο που βρίσκονταν σε Φωκικό έδαφος, είχαν αποκτήσει ισχυρή δύναμη και ανεξαρτητοποιήθηκαν καθώς προστατευόταν από την δική τους κοινότητα. Οι άνθρωποι που έρχονταν στο μαντείο των Αβών αποτελούσαν σημαντική πηγή κέρδους για όλη την περιοχή της Φωκίδας.

Οι ανασκαφές στο Καλαπόδι αρχίζουν και αποδεικνύουν πόσο προσοδοφόρο ήταν το μαντείο. Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει μεγάλο αριθμό αναθημάτων κατασκευασμένα από μέταλλο καθώς και μπρούτζινα κοσμήματα και κεραμικά. Ένα μπρούτζινο κύπελλο από μια χετιτική περιοχή της βόρειας Συρίας που φέρει μια περίτεχνη ανάγλυφη διακόσμηση, αποδεικνύει το διεθνές κύρος που είχε το μαντείο των Αβών στην Αρχαϊκή περίοφο (8^ος αι. π.Χ.). Μέσα σε αυτό βρέθηκαν υπολείμματα τροφής και στάχτης, τα οποία δίνουν μια γεύση των τελετουργικών διαδικασιών του μαντείου.     

Τα ευρήματα της περιοχής δίνουν την δυνατότητα στον Niemeier και στην ομάδα του να αποδείξει ότι έχουν ανακαλύψει τον Ναό του Αβαίου Απόλλωνα. Μέσα στον ναό βρέθηκε επιγραφή «αφιερωμένη στον Απόλλωνα». Σε ένα γειτονικό εκκλησάκι υπάρχει μια επιγραφή που αναφέρει: «Οι κάτοικοι των Αβών τίμησαν τον Αυτόκρατορα Κωνσταντίνο».

Σύμφωνα με τον Παυσανία, η πόλη των Αβών τύγχανε μεγάλης εκτίμησης από τους Ρωμαίους. Τον 2^ο αι. μ.Χ. ο αυτοκράτορας Αδριανός έκτισε έναν μικρότερο ναό δίπλα από το κύριο βορεινό κτίριο. Μερικά από τα μπρούτζινα αναθήματα που ανακαλύφθηκαν εκεί αποτελούν δώρα των κατοίκων των Αβών.

Στο εσωτερικό του γεωμετρικού ναού, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν έναν θησαυρό από 12 σιδερένια σπαθιά, έναν μπρούτζινο ομφαλό ασπίδας, ένα κύπελλο και έναν τήβεννο. Φαίνεται ότι οι κάτοικοι των Αβών δεν υπολόγιζαν το κόστος όταν ήθελαν να τιμήσουν τον θεό τους.

Ότι οι Φωκείς ήταν περήφανοι για την στρατιωτική τους ισχύ ήταν γνωστό ήδη από την εποχή του Ηρόδοτου. Μετά την επιτυχή απώθηση των Θεσσαλών τον 6^ο αι. π.Χ., επέκτειναν τον βορεινό ναό στο Καλαπόδι και τον γέμισαν με τρόπαια, όπως 2000 ασπίδες που πήραν από τους Θεσσαλούς μετά την μάχη.

Αυτή όπως και πολλές άλλες σημαντικές ανακαλύψεις που γίνονται στο Καλαπόδι υποδεικνύουν ότι οι σκοτεινοί χρόνοι του μηκυναϊκού πολιτισμού, ίσως να μην ήταν και τόσο σκοτεινοί τελικά….

Πηγή: http://erroso.blogspot.com

http://www.afipnisi.org/2011/06/blog-post_13.html