Ορκος Αθηναιων εφηβων - Παιᾶν Σπαρτιατῶν - Ὅρκος Ἑλλήνων στὶς Πλαταιές

Οι Αθηναίοι, όταν γίνονταν 18 ετών έπρεπε να υπηρετήσουν στρατιώτες για δύο χρόνια. Σε επίσημη τελετή, παρουσιάζονταν στην εκκλησία του δήμουστην Πνύκα, αναγράφονταν στους καταλόγους των πολιτών (ληξιαρχικόν γραμματείον) και τους χορηγούνταν ένα δόρυ και μια ασπίδα. Η τελετή αυτή συχνά συνδυάζονταν με θεατρικές εκδηλώσεις. Κατόπιν, ένοπλοι ανέβαιναν στην Ακρόπολη και έδιναν στο ιερό της Αγραύλου τον όρκο των Αθηναίων εφήβων. Ο όρκος διασώζεται από τον Λυκούργο στον «Κατά Λεωκράτους» λόγο 77. Λέγεται μάλιστα πως ο όρκος γράφτηκε από τον ίδιο το Σόλωνα, νομοθέτη των Αθηναίων.

Στον όρκο διακρίνουμε τον σεβασμό και την προσήλωση στα όσια και τα ιερά,στην πατρίδα και στους άρχοντες και τους νόμους.Στην κατακλείδα του αναφέρονται οι μάρτυρες θεοί, που προσδίδουν επισημότητα και κύρος στις ένορκες διαβεβαιώσεις των εφήβων.

Κρατώντας τα όπλα που του εμπιστευόταν η Πατρίδα, ο Αθηναίος έφηβος μπροστά στο ναό της Αγραύλου έδινε τον όρκο :

Ου καταισχυνώ τα όπλα,

ουδ' εγκαταλείψω τον προστάτην ω αν στοίχω,

αμυνώ δε και υπέρ ιερών και οσίων,

και μόνος και μετά πολλών,

και την πατρίδα ουκ ελάττω παραδώσω,

πλείω δε και αρείω όσης αν παραδέξωμαι.

Και συνήσω των αεί κρινόντων,

και τοις θεσμοίς τοις ιδρυμένοις πείσομαι,

και ούς τινας άλλους ιδρύσεται το πλήθος εμφρόνως.

Και αν τις αναιρεί τους θεσμούς ή μη πείθηται ουκ επιτρέψω,

αμυνώ δε και μόνος και μετά πάντων.

Και τα ιερά τα πάτρια τιμήσω.

Ίστορες θεοί

Αγλαυρος, Ενυάλιος, Άρης, Ζεύς, Θαλλώ, Αυξώ, Ηγεμόνη

Και σε νεοελληνική μετάφραση:

Δε θα ντροπιάσω τα όπλα μου,

ούτε θα εγκαταλείψω τον συμπολεμιστή μου

όπου κι αν ταχθώ να πολεμήσω,

θα υπερασπίζω τα ιερά και τα όσια,

και μόνος και με πολλούς,

και την πατρίδα δε θα παραδώσω μικρότερη,

αλλά μεγαλύτερη και πολεμικότερη απ' όση θα μου παραδοθεί.

Θα πιστεύω στους Θεούς

και στους ισχύοντες νόμους θα υπακούω,

και σε όσους άλλους νόμιμα θεσπισθούν.

Κι αν κάποιος αναιρέσει ή αμφισβητήσει

τους θεσμούς δεν θα το επιτρέψω,

θα τον πολεμήσω είτε μόνος είτε με όλους.

Και τις ιερές παρακαταθήκες των πατέρων θα τιμήσω.

Μάρτυρές μου οι θεοί

Αγλαυρος, Ενυάλιος, Άρης, Ζεύς, Θαλλώ, Αυξώ, Ηγεμόνη

-----------------------------------------------------------------------------

Παιᾶν Σπαρτιατῶν

Βαδίζοντας προς τη μάχη, οι σπαρτιάτες πολεμιστές έψαλλαν
τον παιάνα…

Ἄγετ᾿, ὢ Σπάρτας εὐάνδρω κῶροι πατέρων πολιατᾶν λαιᾷ μὲν ἴτυν προβάλεσθε, δόρυ δ᾿ εὐτόλμως ἄνχεσθε, μὴ φειδόμενοι τὰς ζωάς· οὐ γὰρ πάτριον τᾷ Σπάρτᾳ!
Μετάφραση:
Ἐμπρὸς ὢ τῆς εὐάνδρου Σπάρτης τέκνα πατέρων πολιτῶν, διὰ τῆς ἀριστερᾶς χειρὸς τὴν ἀσπίδαν προβάλετε, διὰ δὲ τῆς δεξιᾶς μὲ τόλμη τὸ δόρυ ὑψώσατε, μὴ φειδόμενοι τὴν ζωὴ γιατὶ αὐτὸ δὲν εἶναι πατροπαράδοτον στὴν Σπάρτη!

Ὅρκος Ἑλλήνων στὶς Πλαταιές:

Οὐ ποιήσομαι περὶ πλειονος τὸ ζῆν τῆς ἐλευθερίας. Οὐδὲ ἐγκαταλείψω τοὺς ἡγεμόνας, οὔτε ζῶντας, οὔτε ἀποθανόντας. ἀλλὰ τοὺς ἐν τῇ μάχῃ τελευτήσαντας τῶν συμμάχων ἁπάντας θάψω. καὶ κρατήσας τῷ πολέμῳ τοὺς βάρβαρους,τῶν μὲν μαχεσαμένων ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος πόλεων οὐδεμίαν ἀνάστατον ποιήσω. τὰς δὲ τὰ τοῦ βάρβαρου προελομένας ἅπασας δεκατεύσω. καὶ τῶν ἱερῶν ἐμπρησθέντων καὶ καταβληθέντων ὑπὸ τῶν βάρβαρων οὐδὲν ἀνοικοδομήσω παντάπασιν. ἀλλὰ ὑπόμνημα τοῖς ἐπιγιγνομένοις ἐάσω καταλείπεσθαι τῆς τῶν βάρβαρων ἀσεβείας.

Μετάφραση:
Δὲν θὰ ἐκλάβω ὡς πολυτιμότερη τὴ ζωὴ ἀπὸ τὴν ἐλευθερία. οὔτε θὰ ἐγκαταλείψω στὴ μάχη κανέναν ἀπὸ τοὺς ἡγέτες μας, οὔτε ζωντανό, μὰ οὔτε καὶ νεκρό. ἀλλὰ καὶ τοὺς πεσόντες στὴ μάχη ἀπὸ τοὺς συμμάχους μας ὅλους θὰ ἐνταφιάσω. καὶ ἀφοῦ ἐπικρατήσουμε στὸν πόλεμο κατὰ τῶν βάρβαρων, ἀπὸ τὶς πόλεις ποὺ ἔδωσαν μάχη ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος καμία νὰ μὴν καταστρέψω. ὅσες ὅμως στὴ μάχη συνετάχθησαν μὲ τοὺς βάρβαρους ὅλες νὰ ἀποδεκατίσω. καὶ ἀπὸ τοὺς ναοὺς ποὺ πυρπολήθηκαν καὶ κατεδαφίστηκαν ἀπὸ τοὺς βαρβάρους, κανέναν καθόλου νὰ μὴν ανοικοδομήσω. ἀλλὰ ὡς ὑπενθύμιση στὶς ἐπερχόμενες γενεὲς νὰ ἐπιτρέψω νὰ ἀφεθοῦν, τῆς τῶν βάρβαρων ἀσεβείας.