ΝΕΜΕΣΙΣ: Η ΘΕΑ ΤΙΜΩΡΟΣ

Νέμεσις, ή αλλιώς η Θεία Δίκη. Θεά της δίκαιης απονομής της τιμωρίας. – Εκείνη που δεν ξεχνά, δεν λησμονεί και αργά ή γρήγορα την βούληση την πράττει, δίχως έλεος, δίχως δισταγμό.

 

Γεννημένη από την Νύχτα κατά τους Σμυρναίους, ολέθρια Νύχτα σύμφωνα με τον Ησίοδο, ενώ κόρη του Ωκεανού κατά τους Αθηναίους. Γεννημένη να φέρει ολέθριο κακό στους θνητούς. Σε όσους θαρρούν πως η τύχη έχει ευνοήσει περισσότερο από άλλους. Η Νέμεσις που πάντα λαμβάνει την άδεια των Αθανάτων προτού προβεί σε τιμωρία. Σε τιμωρία εκείνων που ανίκητοι θαρρείς, στέκουν γεμάτοι αλαζονεία και υποκρισία απέναντι σε ηθικούς κανόνες και φραγμούς. Ο ερχομός της, έφερνε πολλά δεινά και δεν ήταν λίγοι αυτοί που αντίκρισαν την αμείλικτη οργή της.

Όταν οι βάρβαροι, οι οποίοι σύμφωνα με τον Παυσανία επιβιβάστηκαν στον Μαραθώνα, πιστεύοντας πως τίποτα και κανείς δεν θα μπορούσε να τους σταθεί εμπόδιο για να υποτάξουν την Αθήνα, φέρνοντας μάλιστα μαζί τους και μάρμαρο από την Πάρο για να κατασκευάσουν τρόπαιο για την νικηφόρα τους επέλαση, βρέθηκαν αντιμέτωποι με την Θεά. Η Νέμεσις είχε αλλά σχέδια για αυτούς, αφού ως γνωστόν έχασαν την μάχη στον Μαραθώνα και πάνω στο μάρμαρο σκάλισε ο Φειδίας το άγαλμά της. Το άγαλμα φορούσε ένα στεφάνι που κοσμούσαν ελάφια και μικρά αγαλματίδια της Θεάς Νίκης. Στο ένα χέρι της κρατούσε κλαδί μηλιάς και στο δεξί μια φιάλη (κύπελλο), ένα αριστούργημα γλυπτικής.

Ο πρώτος που έστησε βωμό προς τιμήν της μεγάλης θεάς, δίπλα στο ρεύμα του ποταμού Αισώπου, ήταν ο Άδραστος, και έτσι ο λατρευτικός αυτός τόπος ονομάστηκε Αδράστεια. Ιερό της Νέμεσης υπήρχε και στον Ραμνούντα, κοντά στον Μαραθώνα λίγο πιο πάνω από την Θάλασσα.

Η Νέμεσις φανερώθηκε και στον μέγα Αλέξανδρο. Ενώ εκείνος κυνηγούσε στο Όρος Πάγος, βρέθηκε σε ένα ιερό της Θεάς και θέλησε να ξεκουραστεί. Αποκοιμήθηκε λοιπόν κάτω από έναν πλάτανο. Ο πλάτανος αυτός είχε φυτρώσει στο ιερό νερό της πηγής που βρισκόταν μπροστά από το Ιερό της Νέμεσης. Τότε του παρουσιάστηκε η Νέμεσις και τον πρόσταξε να κτίσει εκεί μια πόλη για να εγκατασταθούν οι Σμυρναίοι. Ακολουθώντας τις προσταγές της Θεάς, ο Μέγας Αλέξανδρος έκανε την παραπάνω πρόταση στουs Σμυρναίουs. Εκείνοι με την σειρά τους, έστειλαν αντιπρόσωπο στην Κλάρο για να ρωτήσουν τί πρέπει να κάνουν και ο Θεός (προφανώς αναφέρεται στον Κλάριο Απόλλωνα) τους απάντησε πως θα είναι πανευτυχείς όσοι θα κατοικήσουν εκεί.

Υπάρχουν και άλλες αναφορές στην Θεά. Χαρακτηριστική είναι αυτή που θέλει να την έχει ερωτευτεί ο Δίας, και εκείνη άλλαζε μορφές συνεχώς για τον αποφύγει. Τελικά, αφού εκείνη πήρε την μορφή μιας χήνας, την ίδια στιγμή ο Δίας μεταμορφώθηκε σε κύκνο και ενώθηκε μαζί της. Το αυγό της, λέγεται πως το είχαν μαζέψει κάποιοι βοσκοί και το είχαν δώσει στην Λήδα, και από εκείνο το αυγό γεννήθηκε η Ελένη και οι Διόσκουροι.

Συγκλονιστικότερη όμως από όλες, είναι η αναφορά του Ησιόδου στο έργο του «Έργα και Ημέρες». Μιλά για τους ανθρώπους που θα έχουν φτάσει να έχουν γκρίζους κροτάφους από την γέννησή τους, που οι πατέρες δεν θα είναι ίδιοι με τα παιδιά τους, ούτε τα παιδιά σαν τους πατέρες τους, ούτε ο ξένος σαν τον φιλοξενητή, ούτε ο σύντροφος σαν τον σύντροφο, ούτε ο αδελφός θα είναι φίλος. Για τους γονείς που θα γεράσουν και τα παιδιά τους δεν θα τους τιμούν, αλλά θα τους κατηγορούν, βρίζοντάς τους με βαριά λόγια. Για τους άθλιους που δεν θα ξέρουν ούτε τον φόβο των θεών, και ο ένας την πόλη του άλλου θα λεηλατεί. Όποιος κάνει το κακό και το άδικο θα τον τιμούν, δεν θα υπάρχει σεβασμός, ο δε κακός άνδρας θα βλάπτει τον καλύτερο, ρίχνοντας του λόγια στρεβλά και σε αυτά θα ορκίζεται. Και ο φθόνος, όλους τους αθλίους ανθρώπους, παράφωνος, κακόχαρος και κακόμορφος θα ακολουθεί…

Αναρωτιέται κανείς ποσό προφητικά φαντάζουν τα λόγια του Ησιόδου και εάν κοιτάξει την σημερινή κοινωνία, είναι θαρρείς, όπως τα περιγράφει. Είμαστε δυστυχώς το πέμπτο γένος των ανθρώπων.

Αλλά η Νέμεσις θα ξαναγυρίσει από τον Όλυμπο και την δικαιοσύνη θα φέρει, γιατί ζει μέσα στις αγνές καρδίες των Αρίων. Στις αμόλυντες ψυχές που όσο και εάν προσπαθούν να φυλακίσουν μέσα στην σαπίλα, εκείνες στέκουν αγέρωχες, υπερήφανες και περιμένουν καρτερικά το άπλετο Φως της Θεάς Δίκης.

Νεμέσεως ὕμνος

Ὦ Νέμεσι, κλήιζω σε, θεά, βασίλεια μεγίστην,

πανδερκής, ἐσορῶσα βίον θνητῶν πολυφύλων∙

ἀιδία, πολύσεμνε, μόνη χαίρουσα δικαίοις,

ἀλλάσσουσα λόγον πολυποίκιλον, ἄστατον αἰεί,

ἣν πάντες δεδίασι βροτοὶ ζυγὸν αὐχένι θέντες∙

σοὶ γὰρ ἀεὶ γνώμη πάντων μέλει, οὐδέ σε λήѳει

ψυχὴ ὑπερφρονέουσα λόγων ἀδιακρίτω ὁρμῆ

πάντ’ ἐσορᾶις καὶ πάντ’ ἐπακούεις, πάντα βραβεύεις∙

ἐν σοὶ δ’ εἰσὶ δίκαι θνητῶν, πανυπέρτατε δαῖμον.

ἐλθέ, μάκαιρ’, ἁγνή, μύσταις ἐπιτάρροθος αἰεί∙

δὸς δ’ ἀγαθὴν διάνοιαν ἔχειν, παύουσα πανεχθεῖς

γνώμας οὐχ ὁσίας, πανυπέρφρονας, ἀλλοπροσάλλας.

Ευγενία Χρήστου

Πηγές:

Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις»- τόμος Ζ,

Παυσανίας «Αττικά» – τόμος 1

Ησίοδος «Άπαντα – Θεογονία, Έργα και ημέρες»

Στράβων,« Γεωγραφικών ΙΓ (Τρωάδα – Αιολική γη)

Ιωάννου Δ. Πασσα «Τα ορφικά» ,

Σοφοκλή « Ηλέκτρα»

Απολλόδωρος

Νόννου, «Διονυσιακά»

Υγίνου, «Αστρονομία»