ΤΟ ’’ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΥΡΓΟΥ’’ ΕΚΛΕΙΣΕ ΤΟ 1819 ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ

‎Γεώργιος Κοσμόπουλος‎ προς Olympia Press

Ο ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΠΥΡΓΟ ΤΗΣ ΗΛΕΙΑΣ (ΈΡΕΥΝΑ)

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ’’ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΥΡΓΟΥ’’ ΕΚΛΕΙΣΕ ΤΟ 1819 ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΕΠΕΙΔΗ Ο ΔΑΣKΑΛΟΣ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΚΡΕΣΤΕΝΙΤΗΣ AΛΛΑΖΕ ΤΑ ΒΑΦΤΙΣΤΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΔΙΝΕ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ.

Το ιστορικό ’’ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΥΡΓΟΥ’’ ιδρύθηκε από τον δάσκαλο του γένους και πολιτικό Λυκούργο Κρεστενίτη. Το 1819 ύστερα από επέμβαση του Πατριαρχείου το Σχολείο Πύργου έκλεισε επειδή ο Κρεστενίτης κατηγορήθηκε ότι άλλαζε τα βαφτιστικά ονόματα των μαθητών του και τους έδινε Αρχαία Ελληνικά ονόματα. Όταν στο σχολείο πήγαινε κάποιος νέος μαθητής τότε ο Κρεστενίτης, παρουσία των συμμαθητών του έλεγε: Ιδού τώρα δεν είναι το όνομα σου Παύλος, Πέτρος ή Ιωάννης, αλλά Θαλής, Λυσίας, Θεμιστοκλής κλπ. Και ο ίδιος άλλαξε το βαφτιστικό του όνομα Αντώνιος και πήρε το όνομα του Σπαρτιάτη Βασιλιά ΛΕΩΝΙΔΑ τον οποίο και θαύμαζε. Επειδή το Εβραιοχριστιανικό κατεστημένο του Πύργου προγραμμάτιζε να τον δολοφονήσει, ο μεγάλος αυτός αγωνιστής για να γλυτώσει την ζωή του, εγκατέλειψε τον Πύργο και επέστρεψε μετά την κήρυξη της επανάστασης. Το κλείσιμο του σχολείου Πύργου ήταν αποκλειστικό έργο της εκκλησίας. Τότε στον Πύργο δεν κατοικούσαν Τούρκοι εκτός από τον Ζαπίτη και μερικές υποτακτικές του οικογένειες. Οι Τούρκοι δεν επενέβαιναν στις εσωτερικές υποθέσεις των Ελλήνων, το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν η είσπραξη των φόρων και το μπαξίσι.
Ο Ν.Σπηλιάδης περιγράφοντας ιστορικά γεγονότα που συνέβηκαν πριν από την εθνεγερσία του 1821, αναφέρει:
«Εις τον Πύργον ο Λυκούργος Κρεστενίτης, διδάσκων τα γράμματα προ της επαναστάσεως, αφού έδωκεν εις τον εαυτόν του το όνομα του αθανάτου νομοθέτου των Σπαρτιατών, έδωκε και εις τους μαθητάς του όλα τα ονόματα των μεγάλων ανδρών, όσα είναι το καύχημα των αιώνων. Και εκεί ευρίσκει τις σήμερον τους Σωκράτας, τους Πλάτωνας, τους Αριστείδας, τους Σόλωνας κ.λπ. . …Αλλά μετά ταύτα και οι ιερείς μας, αντί να βαφτίζωσιν τα παιδιά των Ελλήνων και να δίδωσιν ονόματα των αγίων μας, δίδουσι και αυτοί ελληνικά ονόματα. Ακούει τις λοιπόν και τους αχθοφόρους Σωκράτας καλουμένους".
Ο Αλή Πασάς κατάλαβε ότι κάτι συμβαίνει, γιατί είπε:
"Εσείς οι Έλληνες μπρε κάτι μεγάλο έχετε στο κεφάλι σας. Δεν βαφτίζετε πια τα παιδιά σας Γιάννη, Πέτρο, Κώστα, παρά Λεωνίδα, Θεμιστοκλή, Αριστείδη. Σίγουρα κάτι μαγειρεύετε".
Λίγα χρόνια πριν από την επανάσταση άρχισαν οι αρχαιοελληνικές ονοματοθεσίες. Έτσι οι Έλληνες ενώ αγνοούσαν το 1700 ακόμα και τα ονόματα των επιφανών προγόνων τους άρχισαν να αναζητούν τους ιστορικούς τους δεσμούς με την αρχαιότητα και έδιναν στα παιδιά τους Ελληνικά ονόματα. Ο Ιώσηπος Μοισιόδακας (1730-1800) πατέρας του γένους, θερμός υποστηρικτής του Βολταίρου, το 1761 καλούσε τους Έλληνες «να ανακαλέσουν τας Μούσας» και η ανάκληση των Μουσών έγινε με την μαζική ίδρυση σχολείων και την επαναφορά των Ελληνικών ονομάτων. Ενώ το 1785 στον Ελληνικό χώρο λειτουργούσαν 40 περίπου οργανωμένα σχολεία . Στις αρχές του 19ου αιώνα λειτουργούσαν περισσότερα από 300 σχολεία. Ο Μύθος του λεγόμενου «Κρυφού σχολείου» δημιουργήθηκε μετά το 1886 για να ξεχαστεί η προκλητική συνεργασία της εκκλησίας με τους Τούρκους. Αρχαία Ελληνικά ονόματα δόθηκαν και στα προεπαναστατικά έντυπα, Λόγιος Ερμής στην Βιέννη, το Μουσείο ? στο Παρίσι, Ίρις στο Λονδίνο, Αθηνά, Απόλλων, Καλλιόπη, Τριπτόλεμος κ.ά. Με την κήρυξη της επανάστασης έγινε και η ονοματοθεσία των πολεμικών πλοίων με ονόματα ενδόξων ανδρών της αρχαιότητας, Θεμιστοκλής, Μιλτιάδης, Λεωνίδας κ.ά. που αντικατάστησαν ονόματα χριστιανών Αγίων. Η εκκλησία ορκισμένος εχθρός του πολιτισμού των Ελλήνων θεωρούσε ασεβές να φέρει κάποιος αρχαίο Ελληνικό όνομα. Γι αυτό με αυστηρή εγκύκλιό του, ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε' και με την απειλή αναθέματος, ή ακόμη και αφορισμού καταδίκασε αυτήν την καινοτομία, χαρακτηρίζοντάς την «αντιχριστιανική» και απαγόρευσε τους Έλληνες να έχουν αρχαία Ελληνικά ονόματα
ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ
«To έτος 1819 ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε' με εγκύκλιό του
απαγορεύει στους Έλληνες «ευλογημένους επαρχιώτας», να βαπτίζουν με αρχαία ελληνικά ονόματα τα παιδιά τους γιατί κάτι τέτοιο αποτελεί «ανάρμοστον» πράξη, και «καταφρόνησιν» της χριστιανικής ονοματοδοσίας. Αντ' αυτού, προτρέπει τους ιερείς των ενοριών να «νουθετούν» τους γονείς και τους ανάδοχους, να επιλέγουν τα «πατροπαράδοτα χριστιανικά ονόματα των εγνωσμένων τη Εκκλησία και των ενδόξως υπ' αυτής εορταζομένων Αγίων». Φυσικά δεν θα περίμενε κάτι καλύτερο κανείς, από ένα δεσπότη που αφόρισε την Επανάσταση του 1821 και ουκ ολίγους απ' τους αγωνιστές της.
με εγκύκλιό του.
ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΚΡΕΣΤΕΝΙΤΗΣ
Η οικογένεια των Κρεστενιτών κατάγονταν από τα Κρέστενα. Στον Πύργο εγκαταστάθηκαν μετά τα μέσα του ιθ’ αιώνα, και θεωρούνταν από τους νεότερους οικιστές. Ο ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ Κρεστενίτης (1793-1873) γεννήθηκε στον Πύργο και ήταν γιος του Γιάννη Κρεστενίτη. Eίχε για την εποχή του αξιόλογη μόρφωση. Σπούδασε δάσκαλος στη Ζάκυνθο και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιόνιο Ακαδημία Κερκύρας όπου και μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία και στις ιδέες της Γαλλικής επανάστασης. Διακρινόταν για τα δημοκρατικά του φρονήματα και ήταν υπέρμαχος των ιδεών του Κοραή και της Γαλλικής επανάστασης. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του επέστρεψε στον Πύργο όπου ίδρυσε το ’’Σχολείο Πύργου’’ για την πνευματική καλλιέργεια των νέων και την προετοιμασία τους για την απελευθέρωση της πατρίδας. Έλαβε μέρος στις 2 Απριλίου στην μάχη του Πύργου εναντίων των Λαλαίων Τουρκαλβανών. Επίσης πολέμησε στις μάχες Αγουλινίτσας, Λάλα την πολιορκία Πατρών κατά του Ιμπραήμ κ.ά. Χρημάτισε υπουργός Δικαιοσύνης, εσωτερικών, οικονομικών και εξωτερικών (1860). Την περίοδο 1866-1867 διετέλεσε πρόεδρος της Βουλής λαμβάνοντας 94 ψήφους επί συνόλου 102 παρόντων.
Το βαφτιστικό του όνομα ήταν Αντώνης αλλά λόγω της αγάπης του για την αρχαία Ελλάδα υιοθέτησε το όνομα του Σπαρτιάτη Βασιλιά ΛΕΩΝΙΔΑ τον οποίο και θαύμαζε. Άλλοι συγγενείς του που είχαν αρχαιοελληνικά ονόματα ήταν οι: ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Κρεστενίτης, βουλευτής, ΣΟΛΩΝΑΣ Κρεστενίτης, δημοτικός σύμβουλος Πύργου και ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΤΑΣ Κρεστενίτης, γραμματέας της Δ' εθνοσυνέλευσης. Ο Λυκούργος Κρεστενίτης ήταν παντρεμένος με την Μαριγώ Μαυρομιχάλη κόρη του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, γεγονός που του έδινε πολιτική δύναμη αφού το συγγενικό δίκτυο της οικογένειας Μαυρομιχάλη ήταν αρκετά ισχυρό.
ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
Ο Διαφωτισμός έχει τις ρίζες του στην εφεύρεση της τυπογραφίας στα μέσα του 15ου αιώνα. Οι διαφωτιστές ήταν κήρυκες του ορθού λόγου και πολέμιοι της θρησκοληψίας, πρόβαλαν τον Ελληνικό πολιτισμό απελευθερωμένο από την Εβραιοχριστιανική διαστροφή και δεισιδαιμονία Η Καινή και η Παλαιά Διαθήκη παραμερίζονταν περιφρονητικά για τις αισχρότητες και τα εγκλήματα που συνέργησε ο Θεός μαζί με τον λεγόμενο περιούσιο λαό του. Πικρή ανάμνηση παραμένουν στον σύγχρονο άνθρωπο οι δολοφονίες φιλοσόφων και ανθρωπιστών στις «ιερές πυρές» που έκαιγαν σε πλατείες μεγάλων πόλεων της Ευρώπης. Ο χριστιανισμός προέβαλε πεισματική αντίσταση κατά των διαφωτιστών. H Ρωμαιοκαθολική εκκλησία το 1770 τύπωσε 90 βιβλία εναντίον του διαφωτισμού και επέβαλε λογοκρισία καθώς και το δημόσιο κάψιμο βιβλίων σ’ αυτά τα μέτρα προστέθηκε και ο κατάλογος των απαγορευμένων βιβλίων «Index Librorum». Ως πνευματικό κίνημα ο Διαφωτισμός εμφανίστηκε αρχικά στην Γαλλία τον 17ο και 18ο αιώνα και αργότερα επεκτάθηκε σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Στο κίνημα του Διαφωτισμού συμμετείχαν χιλιάδες διανοούμενοι και ανθρωπιστές που προετοίμασαν το έδαφος για την επικράτηση των ιδεών της Γαλλικής επανάστασης.
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
Mετά την άλωση της Πόλης το 1453 από τους Οθωμανούς Έλληνες λόγιοι διέφυγαν Δύση όπου δίδασκαν τα Ελληνικά γράμματα σε γνωστά πανεπιστήμια. (Φλωρεντίας, Μιλάνο, Ρώμη, Φερράρα, Βενετία, Μεσσήνη, Περούτζια, Πάδοβα, Παρίσι κ.ά). Η εφεύρεση της τυπογραφίας συνέβαλε καθοριστικά στην πνευματική ανανέωση του Νέου Ελληνισμού. Το πρώτο Ελληνικό βιβλίο εμφανίστηκε στο Μιλάνο το 1476, ήταν η ’’Γραμματική’’ του Κων. Λασκάρεως με περισσότερες από 60 εκδόσεις μεταξύ των ετών 1476 και 1819 και ακολούθησε και η έκδοση της ’’Γραμματικής εισαγωγή’’ του Θεοδ. Γαζή επίσης με περισσότερες από 60 εκδόσεις μεταξύ των ετών 1495 και 1798.. Το 1493 ιδρύθηκε στην Βενετία το γνωστό Ελληνικό τυπογραφείο από του λόγιους Νικ. Βλαστό και Ζαχαρ. Καλλέργη. Καρπός αυτής της συνεργασίας ήταν η ογκώδης και κομψή έκδοση του λεξικού της αρχαίας Ελληνικής ’’Ετυμολογικό μέγα’’ το 1499. Αργότερα ο Καλλέργης εξέδωσε στην Ρώμη τον Θεόκριτο (1512) και Πίνδαρο (1515). Σταθμός στην τυπογραφία αποτελεί η ίδρυση το 1494 του ένδοξου εκδοτικού οίκου στην Βενετία από τον Ιταλό Ουμανιστή Άλδο Μανούτιο που προσπάθησε να εκδώσει όλους τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Τελικά χάρη στην συνεργασία ομάδας Ελλήνων λογίων έγιναν άριστες ποιοτικά εκδόσεις έργων του Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Σοφοκλή, Ευριπίδη, Θουκυδίδη, Αριστοφάνη, Πλούταρχου κ.ά. Από τις αρχές του 16ου αιώνα μέχρι και την κήρυξη της επανάστασης λειτούργησαν στην Δυτ. Ευρώπη περισσότερα από 20 Ελληνικά τυπογραφία και εκδόθηκαν πλέον των 5.000 βιβλίων (συμπεριλαμβανομένων των επανεκδόσεων). Το κέντρο εκτύπωσης και διακίνησης ήταν η Βενετία όπου λειτούργησαν 10 περίπου τυπογραφεία. Να σημειωθεί ότι από τα τέσσερα τυπογραφεία της Βενετίας (Νικ. Γλυκή, Πάν. Θεοδοσίου, Νικ. Σάρος, και Μπορτόλι) εκδόθηκαν 2.260 Ελληνικά βιβλία, σχεδόν τα μισά του συνόλου των βιβλίων που εκδόθηκαν από το 1476 έως το 1820. Στο γιγαντιαίο εκδοτικό αυτό επίτευγμα που συνέδεσε πνευματικά τον μεσαιωνικό Ελληνισμό με την αρχαιότητα και προετοίμασε τον Ελληνικό διαφωτισμό και την απελευθέρωση των Ελλήνων συνεργάστηκαν εκατοντάδες Έλληνες διανοούμενοι. Εκτός από τους διαπρεπείς πανεπιστημιακούς δασκάλους στο διαφωτιστικό αυτό κίνημα συμμετείχαν κωδικογράφοι, μεταφραστές, συγγραφείς, αντιγραφείς, διακινητές, αγοραστές αρχαίων Ελληνικών χειρογράφων κ.α. Οι ιδέες του Ευρωπαϊκού διαφωτισμού πέρασαν από την Δύση και τα Επτάνησα στον Ελληνικό χώρο και πήραν την μορφή μεγάλου ανανεωτικού κινήματος. Ο Νεοελληνικός διαφωτισμός χρονικά εκτείνεται από το 1740 έως περίπου το 1821. Ιδίως μετά την συνθήκη Κιουτσούκ Καιρνατζή (1774) παρατηρείται ραγδαία ανάπτυξη των εμπορικών κέντρων Σμύρνη, Αμπελάκια, Ιωάννινα, Κυδωνίες, Θεσσαλονίκη, Μοσχόπολη κ.α Μεγάλη ανάπτυξη παρουσιάζεται και στις παροικίες του εξωτερικού Βιέννη, Βουκουρέστι, Ιάσιο, Οδησσό, Τεργέστη, κ.α .Αντίθετα με τον Ευρωπαϊκό ο Νέο Ελληνικός διαφωτισμός έδωσε δύσκολο και άνισο αγώνα και με την επέμβαση της εκκλησίας και κατεστάλη εν τη γενέσει του. Εκατοντάδες είναι οι περιπτώσεις συνεργασίας του Πατριαρχείου και της εκκλησίας με τους Τούρκους σε δολοπλοκίες, οργανωμένες δολοφονίες αγωνιστών, αφορισμούς και επιτίμια (από πού να αρχίσω και που να τελειώσω)

ΠΥΡΓΙΩΤΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΜΕ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ Αυγερινός. Γεννήθηκε στον Πύργο και ήταν γιος του Γιώργου Αυγερινού, γόνου παλιάς πυργιώτικης οικογένειας που κυριάρχησε για πάνω από 100 χρόνια στην πολιτική ζωή του τόπου. Σπούδασε ιατρική στην Πίζα της Ιταλίας όπου οργανώθηκε στην Φιλική Εταιρεία. Θερμός οπαδός των αρχών της Γαλλικής επανάστασης. Συμμετείχε ενεργά στον αγώνα και εκλέχτηκε πρόκριτος του Πύργου. Διαπραγματεύτηκε εκ μέρους του Κολοκοτρώνη την παράδοση στους Έλληνες του κάστρου του Ναυπλίου. Υπηρέτησε ως αρχίατρος. Στη μάχη στο Πούσι θεράπευσε τον τραυματισθέντα οπλαρχηγό Ανδρέα Μεταξά. Πέθανε το 1863.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Άχολος. Γόνος της οικογένειας των Αχόλων που θεωρούνται από τους πρώτους οικιστές του Πύργου. Στη μάχη του Πύργου στις 3 Απριλίου 1821 οι Αρβανίτες Λαλαίοι πυρπόλησαν την μεγάλη οικία του όπου ήταν οχυρωμένος με συμπολεμιστές του. Έλαβε μέρος στην πολιορκία του Μεσολογγίου και σε πολλές μάχες. Προήχθη στο βαθμό του χιλίαρχου και χαρακτηρίστηκε αξιωματικός ΣΤ’ τάξεως με Α.Μ 1520.
ΘΑΛΛΗΣ Θεοδωρίδης. Η οικογένεια Θεοδωρίδη, καταγόταν από την Δίβρη και ήταν από τις πρώτες οικογένειες που εγκαταστάθηκαν στον Πύργου. Μαθήτευσε στην ’’Σχολή Πύργου’’ δίπλα στον Λυκούργο Κρεστενίτη, ο οποίος του άλλαξε το βαφτιστικό του όνομα "Διονύσης" σε "Θαλλής".
Συγκρότησε δικό του σώμα και συμμετείχε σε μάχες στην Ηλεία (Σκαφιδιά), την Αττική καθώς και σε αυτή του Ριόλου κ.ά.
Συνέγραψε την ιστορία της επαναστάσεως για να διορθώσει (όπως συνήθιζε να λέει) ανακρίβειες άλλων ιστορικών.
Απεβίωσε στα 1880. Γιος του ήταν ο, δημοσιογράφος και διευθυντής της πρώτης σταφιδικής τράπεζας ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ Θεοδωρίδης .
ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ Γιαννόπουλος. Διέμενε στον Πύργο. Το βαφτιστικό του όνομα ήταν Βασίλειος. Σύμφωνα με βεβαίωση του τότε Δημάρχου Πύργου μέχρι το 1928 χρησιμοποιούσε το όνομα Θεμιστοκλής που του είχε δώσει ο δάσκαλος του Λυκούργος Κρεστενίτης όταν φοιτούσε στην Σχολή Πύργου. Κατά την διάρκεια του αγώνα με την υπ’ αριθ. 2366 διαταγή του Εκτελεστικού προήχθη σε χιλίαρχο. Χαρακτηρίστηκε αξιωματικός ΣΤ’ Τάξεως.
ΛΥΣΑΝΔΡΟΣ Βιλαέτης. Καταγόταν από την ιστορική οικογένεια των Βιλαέτηδων, που θεωρούνται οι πρώτοι οικιστές του Πύργου. . Έλαβε μέρος στις μάχες κατά των Λαλαίων στον Πύργο κατά του Ιμπραήμ στο Σαραβάλι Πατρών και στη πολιορκία του Μεσολογγίου. Ήταν προεστός του Πύργου και εκλεγμένος βουλευτής Ηλείας από το 1823 έως το 1862 Με εξαίρεση την Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου σε όλες τις άλλες εκπροσώπησε την επαρχία του Πύργου σαν Πληρεξούσιος. Το 1848 ο Λύσανδρος Βιλαέτης επαναστάτησε με περίπου 80 συντρόφους του και κατέλαβε τον Πύργο. Αναγκάστηκε όμως να καταφύγει στην Ζάκυνθο αφού το κίνημα απέτυχε. Τελικά αμνηστεύτηκε το 1849.
ΠΙΤΤΑΚΟΣ Γρηγόριος. Ήταν κάτοικος Πύργου αλλά είχε γεννηθεί στην Λέσβο. Από την αρχή του αγώνα χρησιμοποιήθηκε ως ιατροχειρούργος στους οπλαρχηγούς Δημήτ. Πλαπούτα και Χρύσανθο Σισίνη. Του χορηγήθηκε το χάλκινο Αριστείο (Στρατολ. 272/265 Μ.Ε) Το 1831 υπέγραψε μαζί με άλλους Πύργιους διαμαρτυρία για την δολοφονία του Καποδίστρια. Μετά την απελευθέρωση άσκησε την ιατρική στον Πύργο. Σημαντική ήταν η συμβολή του στην αντιμετώπιση του τύφου το 1826 στον Πύργο. Άμεσος απόγονος του είναι η Πύργια λογοτέχνης Φανή Παπαγεωργίου.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ Συλλαϊδόπουλος. Υπηρέτησε ως αξιωματικός υπό τις διαταγές του οπλαρχηγού της επαρχίας Πύργου Πέτρου Μήτζου. Κατά την διάρκεια του αγώνα είχε ομάδα με 20-30 στρατιωτών που συντηρούσε με δικά του έξοδα. Συμμετείχε στη πολιορκία Πατρών, στη μάχη του Πύργου στα Δερβενάκια και κατά του Ιμπραήμ στην Ηλεία. Χαρακτηρίστηκε αξιωματικός Ε’ Τάξεως με Α.Μ 1871. Ο Σωκράτης Συλλαϊδόπουλος διετέλεσε επί σειρά ετών Γενικός Γραμματέας της επαρχίας Πύργου και θεωρείται ο πρώτος Δήμαρχος της πόλεως του Πύργου.
ΧΕΙΛΩΝ Διδάχου. Υπηρέτησε ως στρατιωτικός γραμματέας αρχικά στον Γεώργιο Σισίνη και αργότερα στους γιούς του Χρύσανθο και Μιχαήλ. Πολέμησε στην πολιορκία της Πάτρας και του φρουρίου του Χλεμουτσίου. Η μητέρα του αιχμαλωτίστηκε από τον Ιμπραήμ και πέθανε στην Μεθώνη. Καταστράφηκε οικονομικά και έχασε όλη του την περιουσία. Χαρακτηρίστηκε υπαξιωματικός Β’ Τάξεως
ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΠΥΡΓΙΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ
Σε διάφορα έντυπα συναντώνται διάφοροι Πύργιοι αγωνιστές με αρχαία Ελληνικά ονόματα για τους οποίους δεν υπάρχουν βιογραφικά στοιχεία, μεταξύ αυτών είναι: Νικίας Νικολετόπουλος, Λυσίας Χριστοδουλόπουλος κάποιος Θησέας!!!! και άλλοι πολλοί. Ας ψάξουμε να τους βρούμε. Υπήρξαν τουλάχιστον περισσότεροι από πενήντα μαθητές της ηρωικής Σχολής Πύργου με αρχαία Ελληνικά ονόματα.

Ο ΠΥΡΓΟΣ ΜΑΣ
Μετά την επανάσταση συναντήθηκαν ο οπλαρχηγός και πολιτικός της Γαστούνης Χρύσανθος Σισίνης και ο Λυκούργος Κρεστενίτης για να αποφασίσουν ποια πόλη θα γίνει η νέα πρωτεύουσα της Ήλιδας, η Γαστούνη ή ο Πύργος. Στη συζήτηση εκείνη ο Σισίνης με νοοτροπία κοτζαμπάση είπε: "Πάρτε εσείς την πρωτεύουσα. Δεν θέλω καλαμαράδες στα πόδια μου". Έτσι ο Πύργος έγινε η πρωτεύουσα της Ήλιδας
που τότε ανήκε στον νομό Αχαϊοήλιδος ο Πύργος άρχισε να αναπτύσσεται και να παίρνει την μορφή σύγχρονης πόλις. Με την εργατικότητα των κατοίκων του άρχισαν να ξαναχτίζονται τα γκρεμισμένα από τους πολέμους σπίτια τους. Μία νέα χαρούμενη πόλη άρχισε να δημιουργείται με δημόσιες βρύσες και νεοκλασικά σπίτια με ωραία μπαλκόνια και αρχιτεκτονική ομορφιά. Στους χωμάτινους δρόμους τα κάρα μετέφεραν θορυβωδώς τα εμπορεύματα, στα σοκάκια ξεφάντωναν τα ξυπόλυτα παιδιά και τις Κυριακές στην πλατεία η Δημοτική μπάντα παιάνιζε ενθουσιωδώς τον Θούριο του Ρήγα.
 Και ενώ ακόμα δεν είχαν κλείσει οι πληγές από τον απελευθερωτικό μας αγώνα το 1838, επί δημαρχίας Σωκράτη Συλλαϊδόπουλου ο Δήμος Λετρίνων αποφάσισε την αναβιώσει των Ολυμπιακών αγώνων. Σύμφωνα με το ψήφισμα οι αγώνες θα γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια στην πόλη του Πύργου. Το γεγονός αυτό δείχνει το υψηλό πνευματικό επίπεδο των αρχόντων της πόλης του Πύργου. Την περίοδο αυτή η Αρχαία Ολυμπία παρέμενε άγνωστοι γιατί οι ανασκαφές άρχισαν μετά από 40 περίπου χρόνια.

Κόσμημα της Δυτ. Πελοποννήσου ο Πύργος με την γενναιοδωρία και προσφορές ανθρωπιστών κατοίκων του απέκτησε αξιόλογα Δημόσια νεοκλασικά κτήρια. Θέατρο Απόλλων (1878 Τσίλερ Έρνεστ) Μανωλοπούλειο νοσοκομείο(1888 Τσίλερ Έρνεστ) Δημοτική αγορά (1890 Τσίλερ Έρνεστ) Στην κεντρική πλατεία της πόλης βρισκόταν το παλιό νεοκλασικό Δημαρχείο που είχε επί της στέγης του σε φυσικό μέγεθος τα 12 αγάλματα των θεών του Ολύμπου. Η σύγχρονη πόλη ύστερα από νέες δωρεές απέκτησε παιδικό σταθμό, νέο Δημαρχείο κ.ά Ο Δήμος Πύργου που συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης την 1η Ιανουαρίου 2011 περιλαμβάνει μια ευρύτερη περιοχή με 48 κοινότητες. Η έκταση του νέου Δήμου είναι 455.12 τ.χλμ και ο πληθυσμός του 48.370 κάτοικοι.

Ενδυμίων Γεώργιος Κοσμόπουλος

Φωτογραφίες:
1) Αριστερά το παλιό Δημαρχείο επί της στέγης του διακρίνονται αγάλματα των θεών του Ολύμπου. 2) Ο Λυκούργος Κρεστενίτης ιδρυτής του «Σχολείου Πύργου» 3) Σημαία της Φιλικής Εταιρείας

BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ *Ο Πύργος και η Ηλεία στην επανάσταση και στα χρόνια του Καποδίστρια. Του Κωνσταντίνου Γρηγορ. Κυριακόπουλου Έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκηση Ηλείας 2003 τόμ. Α σελ. 137,203,236 τόμ.Β σελ.758,883,890,903,914,921,918
*Ν. Σπηλιάδου Απομνημονεύματα τόμ. Α’ Αθήνα 1851 σ.395
*Βίοι Πελοποννησίων ανδρών. Αθήνα 1888, σ 51
*Αθανάσιου Θ. Φωτόπουλου Α’ Συνέδριο Ηλειακών Σπουδών